Bu cami ile ilgili kayıtlarda köyün adı bazen Tohli bazen de Persi/Pirsi şeklinde geçmektedir.Bu ad günümüzde Tohli ile Vandri arasındaki bir arazinin adı olarak kullanılmaktadır. Vakfa dair ilk kayıtlardan camiyi Pir Hacı Ahmed adlı bir hayırseverin inşa ettirdiği görülmektedir. Günlük bir akçe ile caminin imam hatibi olan Hacı Ahmed ölünce vazifeler Nisan-Mayıs 1732’de Abdullah Halife’ye tevcih edildi.
1767 yılında caminin imam hatipliğini Ahmed adlı bir başka zat deruhte etmekteydi. Onun ölümü üzerine vazifeler oğlu Mehmed Emin’e tevcih edildi ve Ekim-Kasım 1767’de yenilendi.
Temmuz 1772’da imam hatiplik günlük yarım akçe ile Mehmed adlı bir başkasına verildi ve 1772-1773’de beratı yenilendi.Mehmed’in çocuksuz olarak vefatı üzerine vazifeler Eylül-Ekim 1776’da Mustafa b. Abdullah’a tevcih edildi.Onun da vefatından sona göreve oğlu Molla Mehmed b. Mustafa getirildi.20 Haziran 1824’da beratı verilen Molla Mehmed’in zamanında cami yenilendiği için kayıtlara Tohli köyü ahalisi tarafından inşa edilmiş cami şeklinde geçmektedir. Onun da ölümü üzerine 19 Haziran 1835’de görev ehl-i kıraat, cami-i diyanet, sâhib-i vera’ ve takva olduğu ifade edilen oğlu Molla Salih b. Mehmed’e günlük yarım akçe ile tevcih edildi.1842 ve 1856 tarihli bazı kayıtlardan Molla Salih’in bilfiil bu vazifelerde bulunduğu anlaşılmaktadır.
Molla Salih’in vefatından sonra 20 Ağustos 1908’de caminin imamlığı oğlu Yahya Efendi’ye, 30 Ağustos 1911’de de hatipliği diğer oğlu Kadir Efendi’ye tevcih edildi.
Tohli camisinin 1842’de 2000 kuruş vakıf parası vardı. Bu dönemde beratsız mütevellisi Molla Abbas b. Süleyman idi
Tohli Mezarlık Vakfı
Tohli köyünden Ahmed kızı Şuşuka Hatun’un sahip olduğu bir araziyi kabristan olarak kullanılmak üzere köy camisine vakfetmesiyle kurulmuştur. Şuşuka Hatun’un, azaların da hazır olduğu Şer’iye Meclisinde köy camisinin mütevellisi olan Molla Salih b. Hacı Mehmed’e “Cami bitişiğinde kayınbabamdan intikal etmiş ve benim mülkiyetimde olan araziyi cami-i şerife kabristan olmak üzere vakfedip mütevelliye teslim ettim.” demesiyle 23 Ocak 1856’de sicile işlenmiştir. .
Yazar/Haber : İshak Güven Güvelioğlu
Karadereden Kalkandereye Kitabında İlçemize ait ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz.
https://www.kitapyurdu.com/kitap/kalkandere-karadereden-kalkandereye-tarih-halkiyat-ve-sahsiyetler/655572.html&filter_name=karadereden+kalkandereye
İshak Güven Güvelioğlu
RİZE ARAŞTIRMALARI VAKFI
