RİZE’DE ŞAPKA HADİSESİ

Cumhuriyet tarihinin en tartışmalı konularından biri şüphesiz İstiklal Mahkemelerinde yapılan yargılamalardır. Mahkeme kayıtlarının erişime açılması ve akademik çalışmalarda artan yoğunluk bu hususta yeni pek çok çalışmanın yapılmasına olanak sağlamıştır.

Gerek bilgilere, kaynaklara ulaşımın kolaylaşmasını sağlayan gelişmeler, gerekse eleştirel bakışın gerçeklerin daha iyi anlaşılmasına sağladığı katkılar araştırmacıları daha objektif ve daha titiz çalışmalar sevk etmektedir. Günümüzde objektif olmaktan uzak, öznel bir bakışla kaleme alınan yazılar akademik açıdan değer bulmamaktadır.

Elinizdeki bu kitap yukarıda ifade edilen gelişmelerden, kaygılardan ve ümitlerden hareketle kaleme alındı.

Bilindiği üzere, Cumhuriyetin ilanıyla birlikte hızlı bir değişim sürecine girilmiş, toplumsal bünyeyi zorlayan bazı değişimler kimi çevrelerde tepkilere yol açmıştır. Bunlardan en önemlileri de şapka inkılabıyla ortaya çıkan tepkilerdir. 1925 yılındaki şapka inkılabına tepki olarak düzenlenen protestolardan biri de Rize’nin Güneysu ilçesinde, o günkü adıyla Potomya’da meydana geldi. Sosyal alanda yapılan bazı inkılaplara yönelik tepkiler, şapka giyilmesi yönündeki hükümetin bakısıyla daha da artınca tepkiler sokağa taştı ve istenmeyen hadiseler yaşandı. Olaya karışanlar, Rize’de kurulan Ankara İstiklal Mahkemesinde yargılandılar. Beraat edenlerin yanı sıra, hapis ve idam cezasına çarptırılanlar oldu. Ülkenin farklı hapishanelerinde cezasını çeken bu insanlar türlü sıkıntılarla karşı karşıya kaldılar.  

Tüm bu süreçte neler yaşandı? Olaylar neden büyüdü? Olaylara sebep olanlar kimlerdi? Sonrasında başka olaylar yaşandı mı?

Bunlar ve daha pek çoğu bu çalışmanın cevap aradığı sorulardır.

Rize Araştırmaları Vakfı (REVAK) Yayınları

revak@revak.org.tr